Την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα των δημοσίων έργων αποτυπώνουν τα πρώτα συμπεράσματα που εκφράστηκαν με το κλείσιμο του τριημέρου συνεδρίου για τα δημόσια έργα που διοργάνωσε το ΤΕΕ και το παρακολούθησαν περισσότερο από 1.200 άτομα. Το μειοδοτικό σύστημα στη σύνθεση των δημοσίων έργων πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να διασφαλιστεί ο στόχος για καλά και φθηνά έργα, να περιορισθούν οι μεγάλες εκπτώσεις και η αποφυγή παρασιτικών καταστάσεων που επιτρέπουν συμπτώματα διαφθοράς. Επίσης θα πρέπει να θεσπισθούν περισσότερα και διαφορετικά, συστήματα ανάθεσης έργων, ανάλογα με το μέγεθος και τα είδη έργων, ώστε να εξασφαλισθούν οι στόχοι. Αυτά περιλαμβάνονται στα πρώτα συμπεράσματα που κατέγραψε η Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου και ανέγνωσε ο πρόεδρος τους πρώην υπουργός και πρώην πρόεδρος ΤΕΕ Ευάγγελος Κουλούμπης, αποτυπώνουν όσα κατέθεσαν με τις εισηγήσεις, παρεμβάσεις και ερωτήσεις οι σύνεδροι, οι εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου ή φορέων συνδικαλιστικών οργάνων.
Το κείμενο έχει ως εξής:
ΓΕΝΙΚΑ
Διαπιστώθηκε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, μεγάλη και ευρύτατη συμμετοχή στο συνέδριο.
Καταδείχθηκε ότι το ΤΕΕ ήταν, είναι και θα παραμείνει ο αδέσμευτος και υπεύθυνος σχολιαστής των θεμάτων της τεχνικής και της ανάπτυξης πάντοτε ταγμένος στην πλευρά του δημόσιου συμφέροντος.
Επιβεβαιώνεται ο καθοριστικός ρόλος του ΤΕΕ και η βάσιμη αμοιβαία επιθυμία συνεργασίας του με την Πολιτεία.
Εκφράζεται η ανησυχία για την πορεία των δημοκρατημένων έργων.
Διαπιστώνεται ότι η σχέση Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει στην παρούσα φάση, πολλά προβλήματα.
Επιβεβαιώνεται ότι το ΠΕΧΩΔΕ έχει τον θεσμικό ρόλο της εποπτείας όλων των έργων.
Επιβάλλεται να δοθεί συνέχεια στο Συνέδριο. Πολλά από τα επιμέρους θέματα που τέθηκαν, είναι ανάγκη να συζητηθούν εκτενέστερα οι ειδικές Ημερίδες και άλλες εκδηλώσεις. Σύντομα θα πρέπει να οργανωθεί και νέο συνέδριο για τα δημόσια έργα.
Κοινή απαίτηση είναι η συμπλήρωση της τεχνικής υποδομής της χώρας, ιδίως στην περιφέρεια, γεγονός που συνιστά προϋπόθεση για την ανάπτυξη όλων των άλλων κλάδων της οικονομίας και αυτό σημαίνει έργα.
ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Διατυπώνονται σοβαρότατες ενστάσεις, από το σύνολο του τεχνικού κόσμου, για τις αυθαίρετες και ατεκμηρίωτες μεταβολές των τιμολογίων των δημοσίων έργων. Δεν ικανοποιεί κανέναν η διαδικασία και το αποτέλεσμα που έχει προκύψει, απαιτείται η συναίνεση στη βελτίωσή τους, όπως άλλωστε έχει συμφωνηθεί με το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Η ύπαρξη και εφαρμογή τεχνικών προδιαγραφών για όλα τα έργα είναι απαραίτητη.
Διαπιστώνεται η ύπαρξη προβλημάτων σε ότι αφορά τα πλαίσια υλοποίησης των απαλλοτριώσεων, που πρέπει ν’ αντιμετωπίσουν αμέσως.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Για τη βελτίωση του συστήματος προμηθειών κατατέθηκαν προτάσεις για βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα.
Το μειοδοτικό σύστημα στην ανάθεση των δημοσίων έργων πρέπει να συμπληρωθεί, ώστε να διασφαλίσει ο στόχος για καλά και φθηνά έργα, τον περιορισμό των μεγάλων εκπτώσεων, την αποφυγή παρασιτικών καταστάσεων που επιτρέπουν συμπτώματα διαφθοράς. Μάλλον θα πρέπει να θεσπισθούν περισσότερα και διαφορετικά, πάντα μη επιδεκτικά υποκειμενικών παρεμβάσεων, συστήματα ανάθεσης των έργων, ανάλογα με το μέγεθος και τα είδη των έργων, ώστε να εξασφαλισθούν οι στόχοι που προαναφέρθηκαν.
Τα έργα πρέπει να επιλέγονται με ορθολογικά κριτήρια και τεκμηριωμένη δικαιολόγηση, με βάση οικονομικά (αποδοτικά και ανταποδοτικά), κοινωνικά και άλλα συμφωνημένα κριτήρια. Όλα τα έργα που κατασκευάζονται να έχουν επαρκή οικονομική και κοινωνική ανταποδοτικότητα.
Ως προς τις μελέτες. Οι μελετητές είναι αντίθετοι στην άκριτη και εκτεταμένη χρήση της υλοποίησης έργων με το σύστημα «μελέτη-κατασκευή». Πρέπει να θεσπιστούν κανόνες, ιδίως στα ιδιωτικά έργα. Καμιά μελέτη δεν πρέπει να ανατίθεται εάν δεν υπάρχει προσδιορισμένο κάτω από τον κωδικό αμοιβών.
Ο νέος νόμος για τις μελέτες, θα πρέπει άμεσα να ενεργοποιηθεί με την έκδοση των σχετικών αποφάσεων, Π.Δ. και εγκυκλίων. Το πρόβλημα μεθοδολογίας που ενυπάρχει σε αυτόν θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με στόχο να εξυπηρετείται η βελτίωση της ποιότητας των μελετών. Παράλληλα, διατάξεις που ευνοούν τη διαπλοκή δεν θα πρέπει να ενεργοποιηθούν. Επιπλέον, οι μελέτες, ως προϋπόθεση προκήρυξης των έργων, θα πρέπει να χρηματοδοτούνται και από εθνικούς πόρους. Το κόστος δεν είναι μεγάλο. Το Μητρώο Μελετητών θα πρέπει να λειτουργεί ουσιαστικά και όχι τυπικά. Να υποστηριχτεί το δυναμικό των μελετητών στην περιφέρεια.
Απαιτείται δραστική μείωση της υφιστάμενης πολυδιάσπασης και καλύτερος συντονισμός των υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διαχείριση των συμβάσεων μελετών και έργων.
Απαιτείται συντονισμένη δράση για βελτίωση της μεταφοράς και ενσωμάτωσης των κοινοτικών κανόνων, όπως επίσης μέτρα και ρυθμίσεις για την εξαγωγή τεχνογνωσίας από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Είναι ανάγκη να εντοπιστούν και άλλες –πέραν από τις γνωστές- πηγές χρηματοδότησης.
Η εφαρμογή των αρχών της ολικής ποιότητας στα δημόσια έργα, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε καλύτερη ποιότητα με μικρότερο κόστος. Το κράτος και το ΤΕΕ οφείλουν να κάνουν την αρχή σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στη συντήρηση των τεχνικών έργων, που σήμερα είναι υποτυπώδης. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου υποβλήθηκε μια σειρά από προτάσεις για τη χρηματοδότηση και τις απαραίτητες διαδικασίες γι’ αυτό τον σκοπό.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΥΠΕΞ υποστηρίζουν την εξωστρέφεια του ελληνικού τεχνικού δυναμικού, αλλά χρειάζεται ενδυνάμωση και υποστήριξη των επιχειρήσεων για τον σκοπό αυτό.
Η αναβάθμιση της Δημόσιας Διοίκησης κρίνεται ως πρώτη και άκρως απαραίτητη προϋπόθεση. Σήμερα είναι ανεπαρκής, είναι υποστελεχωμένη. Είναι ανάγκη να προχωρήσει άμεσα η μισθολογική και κάθε άλλη στήριξη των διπλωματούχων μηχανικών δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να καταστούν ικανοί να ανταποκριθούν με επάρκεια στο πολύπλευρο και δύσκολο έργο τους. Θα πρέπει να καθιερωθεί ο ενιαίος διυπουργικός κλάδος των μηχανικών.
Η κατάσταση των κατασκευαστικών εταιρειών, ιδίως των μικρότερων, είναι κακή και σε πολλές περιπτώσεις τραγική. Ειδικότερα στην περιφέρεια επικρατεί το χάος. Οι κατασκευαστές μικρού μεγέθους (κάπου 7.000 άτομα) δεινοπαθούν από την αυθαιρεσία, την ασυδοσία σε ότι αφορά τις διαδικασίες ανάθεσης και κατασκευής των έργων και τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η βιωσιμότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Πρέπει να δοθούν διέξοδοι απασχόλησης στους νέους μηχανικούς. Επιβάλλεται να υπάρχουν ανθρώπινες και ασφαλείς συνθήκες απασχόλησης, δίκαιη και εύλογη αμοιβή στους μισθωτούς, ισόρροπη και ικανοποιητική αμοιβή για το μηχανικό στο εργοτάξιο, στη μελέτη, στην επίβλεψη και κέρδος στους επιχειρηματικούς σχηματισμούς, γιατί αυτό είναι δίκαιο και πρέπον και γιατί αυτό συμφέρει την εθνική οικονομία. Οι πόροι που εξοικονομούνται με το σύστημα της χαμηλότερης προσφοράς θα πρέπει αποκλειστικά να διατίθενται στην υλοποίηση των παραπάνω στόχων.
Η έλλειψη Μητρώου Τεχνικού Προσωπικού, όπως, επίσης, Μητρώου Κατασκευαστικών Ιδιωτικών Έργων, έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις και ο καταρτισμός τους καθίσταται πλέον απαραίτητος.
Η βελτίωση της επίβλεψης, αλλά και η ενίσχυση των φορέων υλοποίησης των έργων, που σε πολλές περιπτώσεις είναι σήμερα εξαιρετικά αδύναμοι, με ότι συνεπάγεται αυτή η αδυναμία στο τελικό αποτέλεσμα, είναι πια κοινός τόπος για τον τεχνικό κόσμο.
Θα πρέπει να υπάρξει συστηματική συνεργασία με την ΚΕΔΚΕ και την ΕΝΑΕ. Τα προβλήματα μεγαλώνουν όσα απομακρυνόμαστε από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Όσο μεταφερόμαστε σε μικρότερες, διοικητικά, μονάδες.
ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
1. Συγχρηματοδότηση-αυτοχρηματοδότηση έργων (συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα)
Εκφράστηκε ομόφωνα η ανησυχία για τις δυσκολίες και για την επικινδυνότητα των χειρισμών, άρα και των αποτελεσμάτων, σε ότι αφορά τα συγχρηματοδοτούμενα έργα. Σε ότι αφορά τη γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος υπάρχουν πολλές επιφυλάξεις. Δεν συνιστούν πανάκεια για όλα τα προβλήματα υπάρχουν θετικά και αρνητικά διεθνή δεδομένα που πρέπει να μελετηθούν, ιδίως τα αρνητικά. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει ευλόγως να δικαιολογούνται και εξυπηρετούνται τρεις προϋποθέσεις: το κόστος, ο χρόνος και οι συναινέσεις. Πρέπει, επίσης, να ελέγχεται η κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση, με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον και όχι το συμφέρον του χρηματοδότη και εργολάβου.
Γενικότερα θα πρέπει να αποκατασταθούν υγιείς σχέσεις μεταξύ του τραπεζικού συστήματος, του ελληνικού δημοσίου, του κατασκευαστικού κλάδου.
2. Διαχείριση Κοινοτικών Προγραμμάτων
Απαιτούνται τροποποιήσεις του συστήματος διαχείρισης και ελέγχων (αρμοδιότητες διαχειριστικών αρχών, διαδικασίες κ.λπ.).
Είναι ανάγκη να συνδεθεί το σύστημα διαχείρισης και ελέγχων με το σύστημα παραγωγής των δημοσίων έργων.
Χρειάζεται μεγαλύτερος και καλύτερος συντονισμός μεταξύ του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών με το ΥΠΕΧΩΔΕ.
Όλοι οι συντελεστές παραγωγής δημοσίων έργων πρέπει απαρέγκλιτα να εφαρμόζουν τους κανόνες, προγραμμάτων και την κοινοτική νομοθεσία.
Διαπιστώνεται η ανάγκη ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα, με την κεφαλαιοποίηση της τεχνογνωσίας και την εισαγωγή καινοτομιών. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να υποβοηθηθεί η συμμετοχής της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Τεχνολογίας στις κατασκευές.
3. Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση όλων των βαθμίδων, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, αναγνωρίζεται ως βασικός συντελεστής βελτίωσης του παραγωγικού δυναμικού. Ζητείται, λοιπόν, η ενίσχυση της, τόσο οικονομικώς, όσο και από πλευράς διαδικασιών.
Όπως επεσήμανε ο κ. Κουλουμπής, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου υποβλήθηκαν, για διάφορα επιμέρους ζητήματα (όπως π.χ. για ένα νέο σύστημα δημοπράτησης των έργων, αλλά και ρύθμιση των συντελεστών αξιολόγησης των προσφορών, κ.α.) προτάσεις, που, ωστόσο, θα αξιολογηθούν στη συνέχεια και θα ενσωματωθούν στα τελικά συμπεράσματα.
Κλείνοντας τις εργασίες του συνεδρίου, ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιάννης Αλαβάνος χαρακτήρισε το έργο της Οργανωτικής Επιτροπής εξαιρετικά, τόνισε ότι ο διάλογος που αναπτύχθηκε ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένος και γόνιμος, που θα πρέπει τώρα να αξιοποιηθεί.
Ο κ. Αλαβάνος στάθηκε ιδιαίτερα στην αγωνία όλων των παραγόντων που μετέχουν στην υλοποίηση των έργων για το μέλλον του τομέα αλλά και την επιβίωση του υπάρχοντος, κύρια στην περιφέρεια, μελετητικού και κατασκευαστικού υγιούς δυναμικού, υπογράμμισε ότι θα πρέπει να αναδειχθούν περισσότερο τα προβλήματα των εργαζομένων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενώ τόνισε ότι μείζον πρόβλημα σήμερα συνιστούν οι μεγάλες εκπτώσεις που δίνονται στις δημοπρασίες έργων και αυτό υποχρεώνει όλους στη μελέτη εναλλακτικών λύσεων, εφόσον το φαινόμενο παγιωθεί. Τόνισε ότι η μη καταβολή δεδουλευμένων σε μελετητές και εργολήπτες δεν επιτρέπεται σε ένα κράτος δικαίου.
Χαρακτήρισε, τέλος, ως θετική –κυρίως λόγω της επί της ουσίας αναγνώρισης του θεσμικού ρόλου του ΤΕΕ- την παρουσία του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ στο συνέδριο και κάλεσε τον τεχνικό κόσμο σε συσπείρωση γύρω από το ΤΕΕ, τονίζοντας ότι με τη διατύπωση απόψεων και θέσεων από όλους, είναι δυνατόν ο επιστημονικός οργανισμός των διπλωματούχων μηχανικών να παρεμβαίνει και να διαμορφώνει άμεσες και μακροπρόθεσμες λύσεις.
